SuleymanBezgin.com

Kıdem Tazminatı Hesaplama

Kıdem Tazminatı Hesaplama Nedir?

Kıdem tazminatı, işçilerin çalıştıkları süre boyunca elde ettikleri bir haktır ve işçinin işten çıkışı, işveren tarafından işten çıkarılma, emeklilik veya sağlık gibi sebeplerle işten ayrılmaları durumunda ödenir. Kıdem tazminatı, çalışan kişinin iş yerinde geçirdiği her bir yıl için belirli bir ücret tutarı üzerinden hesaplanır. Bu tazminat, çalışan kişinin son brüt maaşına göre hesaplanır ve işçiye ödenir.

Kıdem Tazminatının Hukuki Dayanağı

Türk İş Kanunu’na göre, 4857 sayılı İş Kanunu’nda kıdem tazminatı hakkında net hükümler bulunmaktadır. Kıdem tazminatını alma hakkı, en az 1 yıl süreyle bir iş yerinde çalışmış olan işçilere tanınır. Çalışan, kıdem tazminatını almak için işyerindeki hizmetinin sona ermesi gerekmektedir. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için bazı durumlar söz konusudur. Bunlar arasında işten çıkarılma, işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması ve emeklilik gibi durumlar bulunmaktadır.

Kıdem Tazminatına Hak Kazanılan Durumlar

İşçi, kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için şu durumlar üzerinden ayrılabilir:

  • İşveren Tarafından İşten Çıkarılma: İşverenin işçiyi haksız yere işten çıkarması durumunda, işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
  • İşçinin Kendi İsteğiyle İşten Ayrılması: İşçi, sağlığı veya ailevi sebepler gibi durumlar nedeniyle kendi isteğiyle işten ayrılırsa, kıdem tazminatı hakkı doğar.
  • Emeklilik: İşçi, emeklilik yaşını doldurduğunda ve emeklilik için başvurduğunda, kıdem tazminatı alabilir.
  • Muvazzaf Askerlik Sebebiyle Çıkış: İşçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı hakkı doğar.
  • Kadın İşçinin Evliliği: Kadın işçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde işten ayrılırsa kıdem tazminatı hakkına sahiptir.

Kıdem Tazminatının Hesaplanması

Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin son brüt maaşı ve işyerinde geçen çalışma süresi dikkate alınır. Kıdem tazminatının hesaplanmasında belirleyici faktörler şunlardır:

  • Brüt Maaş: İşçinin, işyerinden son aldığı brüt maaş, kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınır.
  • Çalışma Süresi: İşyerinde geçen her bir yıl için bir kıdem tazminatı hakkı doğar. Eğer işçi 1 yıldan az süre çalışmışsa, çalıştığı süre için orantılı kıdem tazminatı ödenir.

Bir işçinin kıdem tazminatını hesaplamak için kullanılan formül şu şekildedir:

Kıdem Tazminatı = Son Brüt Maaş × Çalışılan Yıl Sayısı

Eğer bir işçi örneğin 5 yıl çalışmışsa ve brüt maaşı 5.000 TL ise, kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:

Kıdem Tazminatı = 5.000 TL (Brüt Maaş) × 5 yıl = 25.000 TL

Bu durumda işçi, 5 yıl çalıştığı için kıdem tazminatı olarak 25.000 TL alacaktır.

Kıdem Tazminatının Hesaplanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Brüt Maaşın Hesaplanması: Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin brüt maaşı baz alınır. Brüt maaş, çalışanın eline geçen net maaştan vergi, sigorta ve diğer kesintiler çıkarılmadan önceki tutarıdır.
  • Çalışma Süresinin Hesaplanması: İşçi, kesintisiz bir şekilde aynı iş yerinde çalışmışsa her yıl için 1 yıl olarak sayılır. Eğer işçi ara vermişse, kesintiler çalışılan süreyi etkileyebilir.
  • Yıl Hesaplaması: Kıdem tazminatında yıllık hesaplama yapılır. Ancak işçi, 1 yılı tamamlamadan önce işten ayrılmışsa, kıdem tazminatı orantılı olarak hesaplanır. Örneğin, 10 ay çalışan bir işçi için 1 yıl tamamlanmadan kıdem tazminatı ödenir.
  • İzin, Prim ve Ek Ödemeler: Kıdem tazminatı, sadece maaş üzerinden hesaplanmaz. Çalışanın aldığı fazla mesai, prim, yemek ücreti gibi ek ödemeler de brüt maaşa dahil edilir.

Kıdem Tazminatında Yasal Üst Limit

Kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınan en önemli faktörlerden biri de yasal üst sınırdır. 2024 itibarıyla Türkiye’de kıdem tazminatına ilişkin yasal üst limit, her yıl belirlenen brüt asgari ücretin 30 katıdır. Bu sınır, işçi ne kadar süre çalışırsa çalışsın, kıdem tazminatının hesabında belirli bir üst limiti aşamaz.

Örneğin, 2024 yılı için asgari ücret brüt 12.000 TL ise, bu durumda en yüksek kıdem tazminatı:

Kıdem Tazminatı = 12.000 TL × 30 = 360.000 TL

Bu, bir çalışanın alabileceği en yüksek kıdem tazminatı tutarıdır. Ancak, işçinin brüt maaşı daha düşük olsa da, kıdem tazminatı, işçinin aldığı brüt maaş üzerinden hesaplanır.

Kıdem Tazminatında Vergi Durumu

Kıdem tazminatı ödemesi, vergiye tabi değildir. Ancak, işçiye yapılan kıdem tazminatı ödemesi, belirli bir üst limitin üzerinde olması durumunda, damga vergisi kesilebilir. Damga vergisi, kıdem tazminatının toplam tutarının binde 7.59‘u oranında kesilir ve bu vergi çalışan tarafından ödenir.


 

Kıdem tazminatı, işçilerin çalışma sürelerine bağlı olarak hak kazandıkları önemli bir tazminattır ve işten ayrıldıklarında, uzun yıllar çalıştıkları işyerlerinden hak ettikleri bu ödemeyi alırlar. Kıdem tazminatının doğru hesaplanması, işçi ve işveren açısından büyük bir önem taşır. Kıdem tazminatı hesaplamasında brüt maaş, çalışma süresi, yıllık gelir artışı gibi faktörler dikkate alınarak hesaplama yapılır. Bu nedenle, çalışanların kıdem tazminatlarını tam olarak öğrenmeleri ve haklarını savunmaları önemlidir.